Ô nhiễm rác thải – Nguyên nhân, hậu quả và giải pháp khắc phục

Ô nhiễm môi trường hiện đang là một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt. Trong số các nguyên nhân gây ô nhiễm, ô nhiễm rác thải là một vấn đề nổi cộm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, sự phát triển bền vững và cân bằng sinh thái của hành tinh. Việc hiểu rõ ô nhiễm môi trường là gì, đâu là nguyên nhân, hậu quả và những giải pháp khắc phục sẽ góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, từ đó cùng nhau chung tay bảo vệ môi trường sống.

Ô nhiễm rác thải là gì?

Ô nhiễm rác thải là tình trạng rác thải – bao gồm rác sinh hoạt, công nghiệp, y tế, nhựa và các loại chất thải khác – bị thải ra môi trường một cách không kiểm soát, không qua xử lý hoặc xử lý không đúng quy trình. Những loại rác này có thể tồn tại lâu dài trong môi trường, gây ảnh hưởng đến đất đai, nguồn nước, không khí và sự sống của con người cũng như sinh vật. Khi rác không được phân loại, thu gom, xử lý hợp lý, chúng trở thành nguồn phát sinh độc hại, gây ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng cho môi trường tự nhiên và cuộc sống con người.

Ô nhiễm rác thải

Các nguyên nhân gây ô nhiễm rác thải

Thiếu ý thức phân loại và xử lý rác đúng cách

Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ô nhiễm môi trường chính là sự thiếu ý thức của con người trong việc phân loại và xử lý rác đúng cách. Rất nhiều người vẫn có thói quen bỏ rác bừa bãi, trộn lẫn rác thải hữu cơ với rác vô cơ, khiến việc thu gom và xử lý trở nên khó khăn. Thói quen này không chỉ làm giảm hiệu quả tái chế mà còn góp phần tích tụ rác thải trong môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Hệ thống thu gom, xử lý rác kém hiệu quả gây ô nhiễm rác thải

Ở nhiều địa phương, hệ thống thu gom và xử lý rác thải vẫn chưa được đầu tư đồng bộ, hiện đại. Các bãi rác lộ thiên, công nghệ xử lý lạc hậu, thiếu nhân lực chuyên môn khiến việc xử lý rác không đạt tiêu chuẩn. Điều này dẫn đến tình trạng rác bị tồn đọng, phát tán mùi hôi thối, xâm nhập vào môi trường sống, gây mất vệ sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Sử dụng nhiều sản phẩm khó phân hủy

Sự tiện lợi của các sản phẩm nhựa dùng một lần như túi nilon, ống hút, hộp xốp… khiến chúng được sử dụng tràn lan mà không nghĩ đến hậu quả. Đây là những vật liệu rất khó phân hủy, có thể tồn tại hàng trăm năm trong môi trường. Việc lạm dụng các sản phẩm này đang gây áp lực lớn lên hệ thống xử lý rác và là nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm rác thải nhựa nghiêm trọng hiện nay.

Hạn chế sử dụng sản phẩm khó phân hủy

Gia tăng dân số và đô thị hóa

Quá trình đô thị hóa và sự gia tăng dân số kéo theo nhu cầu tiêu dùng, sinh hoạt và sản xuất tăng cao, đồng nghĩa với lượng rác thải phát sinh mỗi ngày cũng tăng theo. Trong khi đó, nhiều đô thị chưa có kế hoạch phát triển hạ tầng xử lý rác phù hợp với tốc độ tăng trưởng dân số, dẫn đến quá tải, ùn ứ rác, ảnh hưởng lớn đến chất lượng môi trường sống.

Hậu quả của việc ô nhiễm rác thải

Gây ô nhiễm đất, nước, không khí

Rác thải, đặc biệt là rác vô cơ như nhựa, kim loại nặng, hóa chất công nghiệp, khi ngấm vào đất và nước sẽ làm ô nhiễm nguồn tài nguyên thiết yếu này. Ngoài ra, quá trình phân hủy rác hữu cơ trong điều kiện không kiểm soát sẽ phát sinh khí độc như methane, amoniac… làm ô nhiễm không khí, góp phần gây hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu.

Hình ảnh ô nhiễm môi trường đất, không khí

Làm ảnh hưởng sức khỏe con người và sinh vật

Rác thải ô nhiễm môi trường có thể gây ra nhiều loại bệnh tật cho con người như viêm da, các bệnh về hô hấp, tiêu hóa, ung thư… Đối với động vật, đặc biệt là sinh vật biển, rác thải nhựa là hiểm họa khôn lường, gây ngạt thở, tắc nghẽn đường tiêu hóa, thậm chí tử vong hàng loạt do nuốt phải rác.

Làm mất mỹ quan đô thị, thiên nhiên

Rác thải tồn đọng trên đường phố, ven sông, khu du lịch không chỉ làm xấu hình ảnh cảnh quan mà còn gây cảm giác ô nhiễm, thiếu an toàn cho người dân và du khách. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống cũng như ngành du lịch của địa phương.

Rác thải trên phố làm mất mỹ quan đô thị

Ô nhiễm rác thải gây tắc nghẽn cống rãnh, ngập úng đô thị

Tình trạng rác thải bị đổ xuống cống rãnh, kênh mương dẫn đến tình trạng tắc nghẽn hệ thống thoát nước. Vào mùa mưa, nước không thể lưu thông gây ra tình trạng ngập úng cục bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giao thông và sinh hoạt hàng ngày của người dân.

Gia tăng tình trạng ngập lụt

Góp phần làm biến đổi khí hậu

Rác thải phân hủy trong điều kiện yếm khí sẽ sinh ra khí methane – một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp nhiều lần CO₂. Ngoài ra, việc đốt rác không kiểm soát còn phát sinh dioxin, furan – những chất cực độc gây hại lâu dài cho hệ sinh thái và khí hậu toàn cầu.

Giải pháp khắc phục ô nhiễm rác thải

Phân loại rác tại nguồn

Việc phân loại rác từ trong gia đình, cơ quan, trường học giúp tăng khả năng tái chế và xử lý hiệu quả. Phân biệt rác hữu cơ và vô cơ, rác tái chế và không tái chế là bước đầu quan trọng trong quá trình giảm thiểu ô nhiễm rác thải. Nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng quy định bắt buộc phân loại rác tại nguồn và đạt hiệu quả rất cao.

Phân loại rác tại nguồn góp phần bảo vệ môi trường

Giảm sử dụng đồ nhựa một lần

Chuyển sang dùng các sản phẩm thân thiện với môi trường như túi giấy, hộp bã mía, ống hút tre… giúp hạn chế đáng kể lượng rác thải nhựa. Các chiến dịch “Nói không với nhựa dùng một lần” cần được lan tỏa rộng rãi để thay đổi hành vi tiêu dùng trong cộng đồng.

Tăng cường tái chế, tái sử dụng

Việc tái chế không chỉ giúp giảm lượng rác thải mà còn tiết kiệm tài nguyên và năng lượng. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tái chế, xây dựng chuỗi sản xuất tuần hoàn là hướng đi bền vững. Người dân cũng nên có thói quen tái sử dụng các vật dụng thay vì vứt bỏ ngay sau khi dùng.

Tăng cường tái chế rác thải, tái sử dụng

Nâng cao ý thức cộng đồng

Giáo dục, tuyên truyền về tác hại của ô nhiễm rác thải và trách nhiệm bảo vệ môi trường cần được lồng ghép vào chương trình học, hoạt động cộng đồng, truyền thông đại chúng. Một cộng đồng có ý thức cao sẽ chủ động tham gia phân loại rác, giữ gìn vệ sinh nơi công cộng và sẵn sàng thay đổi lối sống xanh – sạch – đẹp.

Chung tay xây dựng cồng đồng vì 1 môi trời sống sanh – sạch – đẹp

Đầu tư công nghệ xử lý hiện đại

Để xử lý rác hiệu quả, cần đầu tư vào công nghệ đốt rác phát điện, xử lý sinh học, công nghệ phân loại tự động… giúp giảm thiểu lượng rác chôn lấp. Chính quyền địa phương và doanh nghiệp cần phối hợp để nâng cấp cơ sở hạ tầng, bảo đảm quy trình xử lý đạt tiêu chuẩn môi trường.

Để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và cơ quan trong việc thu gom, phân loại và xử lý rác hiệu quả, Poliva chuyên cung cấp các sản phẩm, thiết bị vệ sinh chất lượng cao. Các mẫu thùng rác, thùng rác phân loại của Poliva được thiết kế đa dạng kích thước, mẫu mã, thích hợp đặt tại gia đình, văn phòng, khu công cộng, nhà hàng, khách sạn…

Tham khảo ngay một số mẫu thùng rác phân loại 2 – 3 ngăn của Poliva

• Thùng rác phân loại 3 ngăn
• Thùng phân loại rác thải
• Thùng rác 2 ngăn ngoài trời