Trong bối cảnh đô thị hóa và phát triển cơ sở hạ tầng đang diễn ra mạnh mẽ tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, song hành với sự phát triển này là lượng chất thải xây dựng khổng lồ được tạo ra mỗi ngày, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên. Nếu không có những biện pháp xử lý bền vững, hậu quả lâu dài từ chất thải sẽ khiến môi trường sống của con người ngày càng bị suy thoái.
Một trong những tác động tiêu cực đầu tiên và rõ ràng nhất của chất thải xây dựng là gây ô nhiễm đất. Khi các vật liệu như bê tông vụn, gạch vỡ, xi măng, gỗ mục hoặc hóa chất xây dựng bị thải bỏ bừa bãi, chúng sẽ thấm vào lòng đất, làm biến đổi tính chất hóa học của đất và làm mất khả năng sinh trưởng tự nhiên của thảm thực vật. Những kim loại nặng hoặc hợp chất độc hại có trong sơn, chất chống thấm, hoặc chất kết dính nếu không được xử lý đúng cách sẽ lưu lại lâu dài trong đất, gây hậu quả nghiêm trọng cho nông nghiệp và sức khỏe cộng đồng.
Chất thải xây dựng làm ô nhiễm môi trường đất
Chất thải xây dựng khi tiếp xúc với mưa sẽ bị rửa trôi và hòa tan vào các dòng chảy bề mặt, từ đó xâm nhập vào các hệ thống sông, hồ và nguồn nước ngầm. Các loại hóa chất độc hại như dung môi, chất dẻo, xi măng còn sót lại có thể làm thay đổi độ pH của nước, ảnh hưởng trực tiếp đến các loài thủy sinh. Đồng thời, các vật liệu không phân hủy như nhựa, nilon, xốp cũng có thể gây tắc nghẽn dòng chảy, làm ngập úng cục bộ và ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Quá trình thi công và phá dỡ các công trình xây dựng thường phát tán ra lượng lớn bụi mịn và các khí độc hại như CO, NOx, SO2… Những hạt bụi siêu nhỏ này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp của người dân sống gần khu vực xây dựng mà còn góp phần làm giảm chất lượng không khí chung trong đô thị. Nếu chất thải xây dựng không được che chắn, bảo quản đúng cách trong quá trình vận chuyển và xử lý, lượng bụi và mùi từ các vật liệu mục nát sẽ tiếp tục lan tỏa, làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm không khí.
Chất thải xây dựng làm ô nhiễm môi trường không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Bên cạnh tác động về mặt sinh học và hóa học, chất thải xây dựng còn làm suy giảm đáng kể mỹ quan đô thị. Những bãi đổ rác xây dựng tự phát, các đống vật liệu phế thải chất chồng không đúng quy định tạo nên hình ảnh lộn xộn, mất trật tự và gây cảm giác bức bối cho cư dân. Tình trạng này nếu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn giảm giá trị bất động sản cũng như tiềm năng phát triển du lịch của địa phương.
Làm mất mĩ quan đô thị
Các loài động vật, thực vật trong khu vực bị ảnh hưởng bởi chất thải sẽ phải đối mặt với sự suy giảm nghiêm trọng về môi trường sống. Khi đất và nước bị ô nhiễm, chuỗi thức ăn trong tự nhiên bị phá vỡ, nhiều loài sinh vật mất đi nơi cư trú và không thể thích nghi với điều kiện sống mới. Điều này dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái và nguy cơ tuyệt chủng của nhiều loài quý hiếm, từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến con người thông qua hệ sinh thái bị phá hủy.
Một trong những cách tiếp cận hiệu quả nhất trong việc xử lý chất thải xây dựng chính là giảm thiểu phát sinh ngay từ khâu thiết kế và thi công. Các nhà thầu và kiến trúc sư có thể áp dụng nguyên tắc “thiết kế cho môi trường” bằng cách lựa chọn vật liệu thân thiện, tính toán chính xác số lượng nguyên liệu để hạn chế dư thừa, đồng thời áp dụng các kỹ thuật xây dựng hiện đại như lắp ghép mô-đun nhằm giảm thiểu cắt gọt và phát sinh rác.
Việc phân loại chất thải xây dựng ngay tại công trường không những giúp tiết kiệm chi phí xử lý mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái sử dụng và tái chế. Các loại rác thải có thể phân chia thành nhóm có thể tái chế (như gạch, đá, thép, gỗ), nhóm rác nguy hại (như hóa chất, dung môi), và nhóm rác không thể tái chế. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa công nhân, nhà thầu và cơ quan quản lý, đồng thời cần có các thiết bị thu gom chuyên dụng như thùng rác phân loại để đảm bảo hiệu quả.
Phân loại rác thải xây dựng tại nguồn
Nhiều vật liệu xây dựng cũ vẫn có thể được tận dụng lại nếu được xử lý đúng cách. Ví dụ, gạch vỡ có thể nghiền nhỏ làm vật liệu nền cho công trình giao thông; thép, sắt có thể được nấu lại và tái chế thành sản phẩm mới; gỗ có thể được sử dụng trong trang trí nội thất hoặc làm nhiên liệu sinh học. Việc tái chế không chỉ tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên mà còn giảm thiểu lượng rác thải chôn lấp gây hại đến môi trường.
Cuối cùng, việc xây dựng ý thức và trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương đóng vai trò then chốt trong công tác quản lý chất thải xây dựng. Các chương trình đào tạo, truyền thông, hội thảo cần được tổ chức thường xuyên nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của chất thải xây dựng cũng như hướng dẫn các
Poliva – đơn vị chuyên cung cấp các sản phẩm và thiết bị vệ sinh uy tín, hiện đang phân phối nhiều mẫu thùng rác chất lượng cao phục vụ cho công trình xây dựng, khu công cộng và khu dân cư.
Hình ảnh một số mẫu thùng phân loại rác của Poliva
Tham khảo một số mẫu thùng rác được ưa chuộng hiện nay:
Với thiết kế hiện đại, độ bền cao và khả năng tích hợp tốt trong các hệ thống quản lý chất thải, sản phẩm của Poliva không chỉ hỗ trợ hiệu quả trong việc phân loại và xử lý rác thải mà còn góp phần xây dựng môi trường sống xanh – sạch – đẹp.
Chúng ta đều thấy, hầu hết các loại thùng rác nhựa được sử dụng ngoài công cộng đều là những mẫu thùng rác nhựa có nắp đậy kín. Vậy lý do vì sao mà thùng rác nhựa có...