Trong quá trình khám, chữa bệnh và nghiên cứu y học, các cơ sở y tế ngày càng sử dụng nhiều thiết bị và vật liệu có liên quan đến phóng xạ. Điều này giúp nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị nhưng đồng thời cũng phát sinh một lượng không nhỏ chất thải phóng xạ trong y tế. Nếu không được xử lý đúng cách, loại chất thải này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường sống. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn chất thải phóng xạ trong y tế là gì và quy trình xử lý như thế nào để đảm bảo an toàn và đúng quy chuẩn.
Hình ảnh chất thải phóng xạ trong y tế
Chất thải phóng xạ trong y tế là các vật liệu, thiết bị hoặc chất bị ô nhiễm bởi chất phóng xạ và không còn giá trị sử dụng trong quá trình khám chữa bệnh. Nguồn gốc của loại chất thải này chủ yếu đến từ các hoạt động chẩn đoán hình ảnh như xạ hình (scintigraphy), chụp PET-CT, điều trị ung thư bằng xạ trị, và từ các phòng xét nghiệm nghiên cứu sử dụng đồng vị phóng xạ.
Nguồn gốc chất thải phóng xạ trong y tế
Ngoài ra, các thiết bị y tế chứa nguồn phóng xạ đã hết hạn, bao bì chứa chất phóng xạ hoặc những dụng cụ tiếp xúc gián tiếp với chất này như kim tiêm, ống nghiệm, găng tay, áo chì… cũng được xem là chất thải phóng xạ sau khi sử dụng.
Chất thải phóng xạ trong y tế
Chất thải phóng xạ được phân loại dựa trên mức độ phóng xạ và thể trạng vật lý. Các loại chính bao gồm:
Chất thải hoạt độ thấp: Bao gồm các vật liệu có hàm lượng phóng xạ thấp như bao bì, giấy lau, găng tay, quần áo bảo hộ.
Chất thải hoạt độ trung bình: Gồm các dung dịch phóng xạ hoặc thiết bị y tế có thời gian bán rã dài.
Chất thải hoạt độ cao: Là những vật liệu có hoạt độ phóng xạ cao, thường là các nguồn phóng xạ đã qua sử dụng như Ir-192, Co-60.
Chất thải rắn, lỏng, khí: Tùy theo thể trạng vật lý, chất thải phóng xạ được chia thành ba nhóm để thuận tiện trong xử lý và vận chuyển.
Nếu không được xử lý đúng quy trình, chất thải phóng xạ có thể phát tán ra môi trường, gây nhiễm xạ cho con người và động thực vật. Phơi nhiễm với phóng xạ có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe như ung thư, đột biến gen, tổn thương cơ quan nội tạng, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em và phụ nữ mang thai. Ngoài ra, chất thải phóng xạ còn ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng đất, nước và không khí.
Việc phân loại chất thải phóng xạ là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình xử lý. Các chất thải cần được phân chia theo mức độ phóng xạ và trạng thái vật lý. Việc phân loại chính xác giúp lựa chọn được phương pháp lưu giữ, xử lý và tiêu hủy phù hợp, đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế và môi trường.
Sau khi phân loại, chất thải phóng xạ cần được thu gom vào các thùng chứa chuyên dụng có khả năng chống rò rỉ và chịu được bức xạ. Tất cả các thùng chứa phải được dán nhãn rõ ràng, có biểu tượng cảnh báo phóng xạ và thông tin chi tiết về loại chất thải, ngày thu gom, đơn vị phát sinh.
Chất thải này sau đó sẽ được lưu giữ tạm thời tại khu vực cách ly được thiết kế riêng trong bệnh viện hoặc trung tâm y tế, với điều kiện đảm bảo an toàn bức xạ, thông gió tốt, tránh tiếp xúc với người không phận sự.
Cách lý đảm bảo an toàn bức xạ, tránh tiếp xúc với người không phận sự
Tùy vào loại chất thải, thời gian bán rã và hoạt độ, sẽ có các phương pháp xử lý khác nhau:
Chôn lấp: Dành cho chất thải có thời gian bán rã ngắn và hoạt độ thấp, sau khi được lưu giữ đủ thời gian để phân rã tự nhiên.
Pha loãng và thải bỏ: Với chất thải lỏng có hoạt độ thấp, có thể pha loãng trước khi xả vào hệ thống nước thải theo đúng tiêu chuẩn của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên & Môi trường.
Cố định hóa học: Dành cho chất thải rắn hoặc bùn có thể trộn với xi măng hoặc vật liệu kết dính để ngăn chặn phát tán phóng xạ.
Xử lý nhiệt: Với một số loại chất thải có thể đốt, quy trình này giúp giảm thể tích và tiêu diệt vi khuẩn, tuy nhiên cần hệ thống lọc khí nghiêm ngặt để tránh ô nhiễm không khí.
Xử lý chất thải phóng xạ y tế theo từng loại
Sau xử lý sơ bộ tại cơ sở y tế, chất thải phóng xạ cần được vận chuyển đến các cơ sở tiêu hủy hoặc lưu giữ lâu dài. Việc vận chuyển phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt về bao gói, ghi nhãn, lộ trình và phương tiện vận tải, có sự giám sát của cơ quan chức năng.
Các cơ sở tiêu hủy phải được cấp phép và có đủ điều kiện kỹ thuật để xử lý chất thải phóng xạ theo tiêu chuẩn quốc gia, đảm bảo không gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Toàn bộ quá trình xử lý chất thải phóng xạ trong y tế cần được giám sát chặt chẽ bởi hệ thống quản lý nội bộ và cơ quan nhà nước. Việc ghi chép, báo cáo định kỳ, kiểm tra đột xuất là cần thiết để đảm bảo tuân thủ đúng quy trình. Đồng thời, các cơ sở y tế cũng cần đào tạo thường xuyên cho nhân viên về nhận thức và kỹ năng xử lý chất thải phóng xạ.
Kiểm tra, giám sát thường xuyên
Để đảm bảo quy trình phân loại và thu gom chất thải y tế hiệu quả, việc sử dụng các loại thùng rác phân loại chuyên dụng là vô cùng cần thiết. Poliva – đơn vị hàng đầu cung cấp thiết bị vệ sinh cao cấp – hiện đang phân phối đa dạng các mẫu thùng rác, từ thùng rác nhựa phân loại theo màu sắc đến thùng rác inox cao cấp dành riêng cho môi trường y tế.
Một số mẫu thùng rác phân loại được ưa chuộng hiện nay của Poliva gồm:
Chất thải phóng xạ trong y tế là loại chất thải nguy hiểm cần được xử lý theo quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho sức khỏe cộng đồng và môi trường. Việc trang bị đầy đủ các thiết bị thu gom như thùng rác phân loại chuyên dụng từ Poliva là một bước không thể thiếu trong chiến lược quản lý chất thải y tế hiện đại và bền vững.
Túi giặt là khách sạn là gì? Công dụng của túi giặt là ra sao? Kích thước của túi giặt là như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây để hiểu rõ hơn về đồ dùng...